Tussen kerk en kunst

De gemeente Schaarbeek en renovaS asbl schreven een mededingingsprocedure met onderhandeling uit voor de reconversie van drie 19^de eeuwse herenhuizen tot een nieuwe studentenpool met studentenwoningen op het Koninginnenplein. Vijf bureaus namen deel aan: Agwa + Barrault Pressacco (Gm), Czvek Rigby + Aha, Dmva Architecten + Dev-Space, Ici + L’escaut en tot slot Import Export Architecture + Burobill. Dit laatste team haalde de opdracht binnen in samenwerking met Burobuiten, Lime Engineering, Eaplus, Peritas en Roeland Tweelinckx voor de kunstintegratie.

De drie percelen liggen erg strategisch tussen twee belangrijke publieke plekken in. Vooraan het plein met de imposante Heilige-Mariakerk kerk en achteraan, verscholen in het bouwblok, het Huis der Kunsten, een centrum voor hedendaagse kunst, waar tentoonstellingen rond beeldende kunst worden georganiseerd. Een deel van de opdracht bestond erin een verbinding te maken met het Huis der Kunsten en diens zichtbaarheid te vergroten via een onthaal en loket.

Aangezien slecht één van de drie percelen achteraan over genoeg open ruimte beschikt om de gevraagde connectie te maken, kiezen de architecten ervoor deze via een brede as dwars door de percelen heen te verbinden met de straat. Het resultaat is een levendige, uitnodigende plint waar alle publieke en collectieve functies op geënt zijn. Deze vormt meteen het hart van het project en ontsluit het programma niet enkel naar het bouwblok toe maar ook verticaal naar de bovengelegen verdiepingen. Daar bevinden zich lokalen voor evenementen, het appartement van de concierge met daarboven de werkruimtes en een akoestic box. De bovenste drie verdiepingen worden ingericht voor de studentenhuisvesting.

Om het gevraagde programma in de bestaande woningen in te passen was een uitbreiding van het volume onvermijdelijk. Drie nieuwe verdiepingen worden op het bestaande volume gestapeld, rekening houdend met de kroonlijsthoogte en de volumetrie van de naburige gebouwen. Deze ‘optopping’ staat teruggetrokken van de bestaande kroonlijsten, waardoor het elegante silhouet van de bestaande huizen bewaard blijft en ruimte vrijkomt voor terrassen voor de studenten.  Door de herintroductie van de oorspronkelijke sheddaken op de gebouwen in het binnengebied, brengen de architecten ruimte en licht in het diepe en grotendeels ingesloten gelijkvloers.

Ondanks ingrijpende transformaties die de drie burgerwoningen doorheen de tijd ondergaan hebben, bezitten ze nog steeds de interne ruimtelijke karakteristieken zoals bel-etages, enfilades en splitlevels, die de huizen uit die periode architecturaal interessant maken.

« We vertrokken van de schaal van het ‘huis’, zoals het al 150 jaar op het plein staat, met als basiseenheid de ‘kamer’. » aldus Burobill. « Uit de historische typologie van de panden filteren we ontwerptools. Doorbrekingen in de scheidingswanden doen nieuwe enfilades ontstaan en genereren de mogelijkheid om de ruimtes in sequenzen en meerdere richtingen als echte “huiskamers” te laten samenwerken. Hierdoor zijn grotere publieke en collectieve ruimtes mogelijk, maar tegelijk ook een hoge mate aan ‘customizing’, de ruimtes moeten groots maar toch beheersbaar kunnen zijn tegelijkertijd. Net zoals de nieuwe enfilades nieuwe verbindingen genereren, zorgen de splitlevels voor doorzichten in verschillende delen van het programma. We zien het programma van de Studentenpool als buurthuis en als ‘huis van de student’. »