De omgeving van de Notre-Dame

Het landschap rond het emblematische plein van de Notre-Dame zal worden ontworpen door het Belgische bureau Bas Smets, samen met de Parijse architecten GRAU en Neufville-Gayet. Het voorstel verandert het voorplein radicaal tot een open plek, afgebakend door nieuwe aanplantingen en beperkt zich niet enkel tot wat meteen zichtbaar is. Ook ondergronds wordt het landschap gewijzigd, met een overdekte wandelpromenade die een nieuwe toegang biedt tot de crypte en de Seine.

Hoe tragisch de brand in 2019 ook was, er is ook iets goeds uitgekomen. De heraanleg van de zone rond de Notre-Dame, die enkele jaren eerder werd opgestart maar nooit werd voltooid, kreeg nieuw leven ingeblazen. De kathedraal moet niet enkel weer in haar oorspronkelijke staat worden hersteld, er moet ook meer interactie ontstaan met de omliggende context.

Het plein is sober en monumentaal en fungeert onvermijdelijk als decor voor de kathedraal. Met een steensverband identiek aan dat van de vloer in de kathedraal, lijkt het er bijna een verlenging van. Het plein dient echter niet alleen om een monument op te waarderen, maar wordt aan de hand van een ingenieus systeem ook ingezet om de klimaatuitdagingen aan te gaan. Als het erg warm is, komt het opgeslagen regenwater vrij. Het sijpelt naar beneden langs de lichte helling van het plein en zorgt zo voor een verfrissende verdamping. Water, de symbolische tegenhanger van vuur, zorgt hier voor een klimatologisch noodzakelijke en recreatieve ervaring voor de vele bezoekers die op zoek zijn naar een bijzondere emotie.

Net als de andere drie ingediende projecten stelt het project van Bas Smets een nieuwe ingang voor naar de ondergrondse crypte, die tegelijk ook aansluit op de Maurice Carême-kade. De ingang is bereikbaar via grote trappen of liften, waardoor de kade voor iedereen toegankelijk wordt. De trappen zijn delicater dan die in de andere voorstellen en lopen dwars doorheen aanplantingen, dicht bij maar toch op afstand van het onveranderlijke plein.

Het bestaande raster van de voormalige parkeergarage bepaalt het ritme van de nieuwe ondergrondse wandelpromenade. De zuilenstructuur ritmeert het uitzicht, langs de ene kant op de Seine en langs de andere kant op de archeologische crypte. De structuur van beton, steen en aarde biedt nieuwe gebruiksmogelijkheden, zoals een café in de schaduw van de passage, vlak bij het water. De kademuur is opengewerkt en trekt het licht tot in het midden van de vier traveeën, wat zorgt voor een zekere poreusheid, terwijl het monolithische uiterlijk met zijn grote pijlers behouden blijft.

Bas Smets gaat te werk als een ‘landschapsbouwer’. Zijn ontwerpstijl verweeft beide disciplines. Landschap en architectuur komen voort uit een gemeenschappelijke reflectie over de stad en haar veerkracht. Bij het bureau Bas Smets gaat het om veel meer dan gewoon wat meer groen in de stad. Er wordt nagedacht in termen van ecosystemen en sequenties en het besteedt bijzondere aandacht aan elk element waaruit het landschap is opgebouwd. Uiteindelijk zijn de beslissingen erg voor de hand liggend en niet erg verrassend, omdat ze een gevoeligheid weerspiegelen voor wat er al is. De ware kracht van het project ligt in het creëren van een nieuwe verbeelding die aansluit bij onze tijd en die tegelijkertijd dit iconische landschap respecteert.