Aan de slag met het bestaande

In Luik werd voor de historische site van de voormalige Fonck-kazerne, waarin nu de architectuurfaculteit van de Uliège is ondergebracht, een wedstrijd uitgeschreven om de hele faculteit te hergroeperen en uit te breiden met nieuwe lokalen. Op deze nu al dense site moet met heel wat rekening worden gehouden. De kandidaten stortten zich op een denkoefening rond een nieuwe synergie voor de campus, een respectvolle integratie van het bestaande erfgoed en de eventuele latere evolutie van de gebouwen. Vijf teams dienden een ontwerp in: Robbrecht en Daem + Chora, Baukunst, Altstadt + Karamuk Kuo, Studio Muoto + Laboratoire + Baumans Deffet en de winnaars Office kgdvs.

Office kgdvs koos, zoals wel vaker, voor een helder geometrisch plan: de organisatie van de binnenplaats wordt ‘gecorrigeerd’ met een nieuw lineair gebouw. Het belang van afbakening of begrenzing wordt doorgetrokken in de blinde gevel aan de rue Ransonnet, terwijl de gevel aan de kant van de binnenplaats maximaal wordt opengewerkt. Dit gebouw met de werkplaatsen is iets tussen een muur en een gang. Het staat gedurfd tegen het bestaande, twee verdiepingen tellende gebouw en wordt zo een filter voor natuurlijk licht. De maximale opening aan de andere kant is dus logisch, want nodig.

Op die manier woorden duidelijke ‘adressen’ gedefinieerd dankzij drie interventies: de werkplaatsen, de aula en het learning center. Het zijn nieuwe plekken die voor de studenten een concreet beeld moeten overbrengen om een heldere site te verkrijgen. Het volume van de aula neemt de leegte in tussen de bestaande gebouwen waarin de reprografie, laboratoria en leslokalen zijn ondergebracht. Het is een interface die de twee gebouwen met elkaar verbindt en nieuwe plaats voor interactie. Maar het gebouw verbindt ook de straat met de centrale binnenplaats en vormt een link naar de stad.

De andere voorstellen vallen uiteen in twee tendensen. De ene neigt naar de aanpak van Office en werkt met het bestaande, de andere kiest voor een losstaand gebaar. De eerste aanpak, die onder meer door Baukunst wordt gevolgd, concentreert zich op een deel van de site en integreert het nieuwe volume in dezelfde open ruimte als de aula. Interessant is ook dat de wedstrijd wordt aangegrepen om er een pedagogisch programma van te maken, door de studenten te betrekken bij een participatieve werf. Altstadt, in samenwerking met het Zwitserse Karamuk Kuo, probeert eveneens de omtrek van de binnenplaats duidelijker af te bakenen, aan de hand van twee nieuwe volumes. In het nieuwe gebouw ontstaat een innovatieve hybride structuur van betonnen kolommen en houten balken met een infrastructurele uitstraling.

Verrassender is het project van Robbrecht en Daem met Atelier Chora, die een toren met een vierkant grondplan voorstellen, met vides en een centrale patio. Het volume verwijst eerder naar de gebouwen buiten de site, dan naar de context van de voormalige kazerne. De samenwerking van de Parijzenaars van Studio Muoto met de Luikse bureaus Laboratoire en Baumans-Deffet werkt in dezelfde open ruimte als Baukunst en Office. Ditmaal met een gebouw dat hoger is dan de rest en dat niet aansluit op, maar een kleine spatie behoudt ten opzichte van de bestaande gebouwen. De gevel, die eruitziet als een kantoorgebouw, heeft een groot terras dat over de binnenplaats hangt en dat zijn eigenheid (ongetwijfeld te veel) benadrukt.

Het is allemaal een kwestie van doorgangen, interfaces en spelen met de bestaande volumes om ze nauwkeurig in te passen. De ambitieuze inplanting van Office zorgt voor een nieuw geheel met duidelijke ‘adressen’. Het is een nieuwe manier om met het bestaande in interactie te gaan. Het vastplakken van het gebouw aan het bestaande roept uiteraard vragen op over open ruimte, licht, het gebrek aan ademruimte en het al dan niet tot zijn recht komen van het erfgoed. Het is echter een oplossing die probeert te werken met het bestaande, als een soort montage, in plaats van braaf op afstand te blijven. Het belangrijkste doel is de site opnieuw te organiseren, om hem coherent en duidelijke leesbaar te maken voor de stad.