A+277  Lost Souls

Het niet-gerealiseerde project van de olifant blijft echter tot de verbeelding spreken en wordt een symbool voor het ontwerp dat bij de architect een blijvend gevoel van verlies achterlaat – een ‘lost soul’. Elke wedstrijd brengt een hele reeks niet-weerhouden projecten voort, en elk om financiële of politieke redenen stopgezet project is pijnlijk. Toch zijn dit niet allemaal stuk voor stuk ‘lost souls’.

Het al dan niet winnen van een wedstrijd hangt af van vele criteria. Veel bureaus ontwikkelen daar een laconieke houding tegenover: you win some, you lose some. Maar sommige projecten blijven nazinderen en weigeren begraven te worden. De archieven van architecten en gemeentebesturen liggen vol plannen van niet-weerhouden of onuitgevoerde projecten die samen het beeld vormen van hoe een wijk, een stad er had kunnen uitzien. Sommige projecten hadden de stad ook wezenlijk kunnen veranderen. In dit nummer willen we deze projecten tonen. Omdat een niet-weerhouden wedstrijdontwerp niet altijd verloren is. Het is een vorm van ontwerpmatig onderzoek dat, soms duidelijk zichtbaar, een vruchtbare bodem vindt in een andere opdracht – zoals het ontwerp voor het Distrigas-kantoor van Viérin in Zeebrugge, dat een nieuw leven vond in het project voor Sea-Ro aan de overzijde van de havengeul. Of de cirkelvormige tuinen uit XDGA’s project voor Les Halles in Parijs, dat een inspiratiebron was voor de tuinen van de kustlijn voor de kustlijn van Vlora in Albanië.

“Wedstrijden zijn in toenemende mate een vliegwiel voor het uittesten van architecturale denkbeelden”, stelt Pieter T’Jonck verderop in dit nummer. “Daardoor kan het lijken alsof een bureau zichzelf over verschillende competities kopieert, terwijl het in werkelijkheid een idee scherpstelt.” Of zoals Maarten Van Den Driessche schrijft over Bovenbouw Architectuur: “Voor het bureau is elke wedstrijddeelname zowel een ontwikkelingskans als een waagstuk. De wedstrijd zelf een moment van zelfreflectie en toetsing.”  Kortom, een niet-weerhouden wedstrijdontwerp is, ten opzichte van de laureaat, een tegenargument in de steeds voortgaande discussie die architectuur heet. Deze discussie willen wij hier voeren.