A+301  Affordable Housing

Al jaren kampt de sociale woningsector met lange wachtlijsten die maar niet weggewerkt raken. Nu door de verhoogde rente en stijgende materiaalprijzen het bouwen steeds duurder wordt en ook de middenklasse zich geen koopwoning meer kan veroorloven, lijken we op een algehele wooncrisis af te stevenen. Toch zijn er studies genoeg over wat betaalbaar wonen precies is en hoe je het kunt realiseren. Filip Canfyn wijdde er zijn nieuwste boek aan, Woon(on)betaalbaarheid, een leidraad voor Edith Wouters (Ar-tur) die in Betaalbaar wonen: een ontwerpopgave? (p.30) een kritisch beeld schetst van de complexiteit van de woonproblematiek en pistes aandraagt die de markt zouden moeten doen afkoelen.

Maar betekent goedkoper wonen niet gewoon goedkoper bouwen? We polsten verschillende architecten naar hun manieren om de bouwkost te drukken en verzamelden elf tips voor een goedkoper product, gaande van een pleidooi voor ‘goedkopere stedenbouw’ en meer circulariteit tot het terugschroeven van de comforteisen en zelfbouw. Kelly Hendriks (B-ild) ziet nog speelruimte dankzij de juiste hantering van standaardmaten van bouwmaterialen. “We zouden veel goedkoper kunnen bouwen door die maximaal toe te passen, en niet over de maximale maten te gaan.” (p.35)

“Zand in de ogen!”, stelt Brussels Bouwmeester Kristiaan Borret. “De échte kwestie ligt in het feit dat woonvastgoed een financieel product geworden is dat steunt op grondspeculatie. Zelfs als architecten, ontwikkelaars en aannemers erin slagen goedkoper te ontwerpen en te bouwen, dreigt deze besparing te verdwijnen in de financialisering van de woningmarkt.” (p.62)

De kern van het probleem zit dus niet in de kostprijs van het gebouw, maar wel in de vermarkting van de grond. Dit gebeurt in België hoofdzakelijk door traditionele vastgoedbedrijven of sociale ontwikkelaars, hoewel onder invloed van Zwitserse coöperatieve modellen of het Amerikaanse Community Landtrust-model ook alternatieve woonmodellen steeds meer onder de aandacht komen. We gingen met een aantal van deze spelers in gesprek en verzamelden in zes lange interviews de inzichten van zowel architecten en private en publieke ontwikkelaars, als organisaties zoals Wooncoop en CLT Brussels. Verschillende onder hen breken een lans voor betaalbare koopwoningen en de ondersteuning van eigenaarschap. Geert De Pauw van CLT Brussels: “Een eigen woning betekent woonzekerheid, kapitaalopbouw, onafhankelijkheid en ook een nalatenschap voor je kinderen, waardoor je uit de spiraal van generatiearmoede kunt stappen.” (p.51)

“Onzin!”, schrijft Björn Mallants, Algemeen Directeur sociale huisvestingsmaatschappij Elk Zijn Huis in De Standaard van 14 maart. “In andere, even ontwikkelde regio’s blijkt eigenaarschap helemaal geen noodzakelijke voorwaarde te zijn voor een welvarende bevolking.” Op een moment waar Matthias Diependaele, Vlaams minister van Wonen (NVA) net een half miljard uit de budgetten voor sociaal wonen had doorgeschoven naar de privésector, met als argument dat de wooncrisis niet alleen de allerarmsten treft, pleit hij voor meer sociale woningen en een sterkere huurmarkt.

Huren versus kopen, de discussie is nog niet afgesloten, maar wat in wezen telt is de woonzekerheid. Het gebrek aan de stabiele woonsituatie is een armoedeval. Omgekeerd, zo stelt Theo Vaes van ArmenTeKort in zijn opiniebijdrage op p.7, is woonzekerheid een belangrijk wapen in de strijd tegen kansarmoede. Laten we dus bouwen, bouwen, bouwen, en de markt beteugelen met de middelen van de markt, met een aanbod dat eindelijk aan de vraag beantwoordt.