Voor het gemenebest

‘Ending the anthropocene/ essays on activism in the age of collapse’ is, zoals de title zegt, een verzameling essays over wat te doen nu de wereld zoals we die kennen dreigt ten onder te gaan in een algemene catastrofe door de exploitatie tot ver voorbij de uitputting van alle natuurlijke hulpbronnen die de aarde ons te bieden heeft. De auteur, Lieven De Cauter, benadert de vragen die zich daarbij stellen haast systematisch vanuit een filosofisch denkkader. In de geest van Immanuel Kant wil hij geen vraag uit de weg gaan, ook niet als die zijn overtuigingen schijnbaar tegenspreekt.Toch blijft één stelling voor hem onwrikbaar overeind: de huidige crisis leert ons dat kapitalistische principes van liberalisering, deregulering en  privatisering ten grondslag liggen aan die crisis. Daartegenover stelt hij het belang om de ‘commons’ terug te ontdekken en herstellen. Dan kan het gaan over lokale ‘commons’, gemeenschappen die aan de hand van regels een gemeenschappelijk goed beheren. In wezen gaat het vooral over universele ‘commons’ zoals taal, kennis en uiteraard ook de biosfeer. Verwacht hier echter geen simplistische slogans: De Cauter onderbouwt zijn zaak sterk vanuit dikwijls zeer ongewone gezichtshoeken maar bijna steeds met een lange aanloop vanuit de geschiedenis van een gedachte of een maatschappelijke organisatievorm. Hij leunt daarbij op de bijzondere visie op politiek die Jacques Rancière ontwikkelde. Die definieert ‘politiek’ als het moment waarop een onderdrukte groep toch het woord neemt om een onrecht aan te klagen en zo een zelfstandige politieke factor wordt.

Het boek werd uitgegeven door nai010, een uitgeverij voor architectuurboeken. Dat is geen toeval, want veel van de kwesties die De Cauter bespreekt hebben ook een directe weerslag op de manier waarop we kunnen denken over bouwen, wonen, eigendom, publieke ruimte etc. Of je het dan met de schrijver eens bent is vaak minder belangrijk dan het feit dat hij je wel dwingt je eigen positie en praktijk in deze beter te articuleren, maar dat hij daartoe ook veel middelen aanreikt.

‘Ending the anthropocene/ essays on activism in the age of collapse’, Lieven De Cauter. 240 p, paperback. 2021, nai010 publishers, Rotterdam, NL. ISBN 978-94-6208-611-1