Vitriool en machteloze woede

Tussen 1999 en 2002 schrijft Olivier Verdique, een veelbelovende jonge architect uit Mons (°1965), een reeks satirische schotschriften over het architectuurbedrijf in Wallonië onder het pseudoniem Alvar Le Corvanderpius. Enkele jaren later overlijdt hij in tragische omstandigheden, kort nadat hij hersteld was van slokdarmkanker. Na enig aarzelen besloot Pierre Hebbelinck de tekst nu uit te geven onder de titel ‘Anarchitecte’ in de collectie ‘fonds de tiroirs’. Terecht. Enkele wantoestanden waarover Verdique zijn gal spuwde zijn dan wel deels verleden tijd, maar in wezen is het beleid nog steeds Oost-Indisch doof voor wat architecten doen en te zeggen hebben.

Vanaf het jaar 2000 volgden niet alleen de beleidswijzigingen inzake stedenbouw elkaar met ijzeren regelmaat op, ook het statuut van de architect zelf veranderde door Europese Regelgeving over mededinging, over veiligheid op de werf etc. Verdique doopt zijn pen in vitriool als hij uitlegt hoe dat steeds weer in het nadeel van architecten uitpakt: ze krijgen steeds meer verantwoordelijkheid toegeschoven terwijl hun ruimte om te ontwerpen steeds verder beperkt werd door een diarree van nieuwe regelgeving.

Hij maakt vooral de Overheid belachelijk in soms werkelijk kostelijke passages. Hij analyseert bijvoorbeeld precies hoe de CWATUP (en alle bijwerkingen) vooral de fermettecultuur van sleutel-op-de-deur firma’s in de kaart speelde. Hij spaart echter evenmin de Orde of minder consciëntieuze confraters. Ik lag meer dan eens plat van het lachen bij zijn beschrijving van ondertussen gelukkig verdwenen figuren als de ‘gemachtigde ambtenaar’ (‘fonctionnaire délégué’).

Het lachen vergaat je echter stilaan. In 2002 schreef Le Corvanderpius een nieuwjaarsbrief, gedateerd 2012. Hij voorspelde dat in dat jaar de architecten definitief plaats zouden gemaakt hebben voor een armada aan veiligheidscoördinatoren en andere consultants. Zover is het niet gekomen, maar je kan met de auteur wel vaststellen dat architectuur inderdaad een steeds marginalere plaats inneemt in het bouwbedrijf.

Het is eigenlijk nooit anders geweest sinds een jurist, Victor Bure, de eerste wet op de stedenbouw schreef in de jaren 1960. De oproep van Verdique om daar eindelijk eens klaarheid in te scheppen is helaas nog steeds geldig. Jammer is enkel dat de uitgave enkele storende schoonheidsfouten vertoont, zoals tussentitels die als lopende tekst afgedrukt werden. Een tweede uitgave zou dat moeten rechtzetten.

‘Anarchitecte’, Olivier Verdique / Alvar Lecorvanderpius, Luik, 2021. ISBN 978-2-930525-24-2. Richtprijs 15 €.