Onderwijsvernieuwing in 1968: het topje van de ijsberg

Mei 1968 is de symbolische datum waarop de onvrede onder jongeren wereldwijd een gewelddadige uitbarsting kende. Het liet ook de architectuurscholen niet onberoerd. ’68 luidde het einde van de ‘beaux-arts’ in, en opende de weg voor nieuwe vormen van onderwijs en een nieuwe kijk op de maatschappelijke rol van de architect, met meer aandacht voor thema’s als samenleving, ecologie etc. Het boek ‘Architecture 68 – Panorama International des renouveaux pédagogiques’ schetst de gebeurtenissen in een reeks opstellen die de neerslag zijn van een colloquium.

‘Tout est politique’ (‘Alles is politiek’), het eerste luik van het boek, schetst de politieke context van die periode, en focust op enkele bijzondere gevallen zoals Berlijn, Joegoslavië of Finland. ‘Dans et en marge des écoles / Nouvelles directions’ (‘In en rondom de scholen / Nieuwe richtingen’) gaat dieper in op de pedagogische koerswijzigingen in het VK, Polen, Iran en Japan. Zo krijg je het verhaal van de nieuwe koers die de AA school in London vanaf toen ging varen als een onafhankelijk instituut. De keuze van besproken landen voelt echter nogal lukraak aan.

Het derde luik, ‘Figures de maître’, is belangwekkender. Het belicht de pedagogische vernieuwingen van ontwerpers als Robert Venturi, John Hejduk of Giancarlo de Carlo. Hejduks nadruk op de autonomie van de architectuur als kennisvorm, en zijn definitie van het project als een proces blijft ook nu nog relevant.

Het vierde deel, ‘En quête de pédagogies expérimentales’ onderzoekt hoe studenten ook op eigen houtje experimenteerden, bijvoorbeeld in La Cambre. Ook dit deel lijdt echter onder de nogal arbitraire keuze van scholen en thema’s. De redacteurs van het boek besluiten dan ook terecht dat ze slechts het topje van een ijsberg aan historisch materiaal konden tonen. Wordt vervolgd.

‘Architecture 68 – Panorama International des renouveaux pédagogiques’, Anne Debarre, Caroline Maniaque, Éléonore Marantz, Jean-Louis Violeau (red.), Métispresses, Genève CH, 2020. ISBN 978-2-940563-64-7. 224 p, adviesprijs 35 CHF.