Marc Dubois : Riverside Tower Antwerpen

De woontoren opgetrokken door Léon Stynen & Paul De Meyer op Linkeroever is meer dan een halve eeuw oud. In Namen wil men het door hen in dezelfde periode ontworpen C&A-gebouw slopen, terwijl net dit jaar Vers une architecture 100 jaar wordt. ‘Riverside Tower Antwerp’ van uitgeverij ARTHA — opgedragen aan Christian Kieckens — is een model in zijn genre, zonder grafische opsmuk, zonder fetisjisme, zonder toegiften aan de normen voor het koffietafelboek. Het is met andere woorden wetenschappelijk, helder en aantrekkelijk. De ontcijfering van de bronnen, waar Sofie De Caigny in het voorwoord de nadruk op legt, en de fotografische essays van Filip Dujardin en Jean-Pierre Gabriel bieden inzicht in een moderne bouwethiek.

Napoleon I wilde er zijn ‘Ville Marie-Louise’ zien verschijnen, maar een provinciegrenswijziging in 1923 stuwde Linkeroever de 20^e eeuw in. Na een voorstel van Van de Velde in 1926 en diverse brugprojecten – waaronder een van Stynen in 1929 – begon de verstedelijking met de aanleg van twee tunnels. De door IMALSO in 1932-33 uitgeschreven wedstrijd, waaraan Stynen deelnam, was hiervan de spil. De inzendingen gingen van een min of meer visionair radicalisme tot een min of meer verlicht pragmatisme. Het project van het team Le Corbusier – Jeanneret – Hoste – Loquet is de geschiedenis ingegaan. Ze werkten samen met Paul Otlet, eveneens een visionair, die Linkeroever zag als een wereldstad! Paul De Heem en Emile Van Averbeke ontwierpen de belangrijkste tracés in 1936. Na 1945 kwam de stadsontwikkeling echt op gang onder invloed van de CIAM.

Tussen de Le Corbusierlaan en de virtuele locatie van het wereldmuseum uit 1933 werden drie woontorens gebouwd. Naast de Riverside Tower, verrees ook de Panorama Tower en de Habitim Tower, eveneens ongeveer 70 meter hoog. De Riverside Tower (voorheen de C.B.S. Tower) is het bewijs van een – brutalistische? – verstarring van het Corbusiaans dogma van de Cité radieuse (of de stralende stad) en biedt een woning met standing, met een hoogwaardige constructie en uitzicht op de stad, de Schelde, de haven en nu ook de Oosterweelverbinding. Het gebouw biedt een prachtig alternatief voor de gordijngevel, met het monumentaal gewapend beton van de pijlers en de prefabelementen van de 81 standaardflats, die worden bekroond met een daktuin en een uitzonderlijk penthouse (verdiepingen 21 en 22), ontworpen en bewoond door Paul De Meyer.

Door hun eenvoud en nauwgezette optische correcties, zoals een tilt-shift, benadrukken de foto’s van Filip Dujardin de geometrie en het oorspronkelijk opzet in min of meer frontale aanzichten. Deze idealisering maakt ze iconisch. Ze ontcijferen in 62 pagina’s dit weinig bekende werk van Stynen & De Meyer, met name de intieme aard van de structuren en texturen van de plaatsen (wat en wie ze onderbrengen en waar). Het is een essentiële toevoeging aan de kennis over dit werk van de sinds 1946 geassocieerde architecten. Het bijzondere penthouse, dat van eigenaar veranderde en werd gerenoveerd door Glenn Sestig Architects, en de tuin, gerestaureerd door Wirtz International Landscape Architects, zijn het onderwerp van het fotografisch essay van Jean-Pierre Gabriel, dat iets heel anders toont: een sfeer met respect voor de omgeving… een tikje maniëristisch.

De heldere tekst van Marc Dubois gaat over de belangrijkste werken van Léon Stynen solo, en vanaf 1946 samen met Paul De Meyer, waardoor we inzicht krijgen in hun gemeenschappelijke aanpak. Als de meesterwerken van eerstgenoemde zijn persoonlijke woningen zijn, in Antwerpen en aan het Gardameer, “toont De Meyer met zijn dakappartement dat hij meer was dan de rechterhand van zijn voormalige leraar en associé Stynen.” Shot: de site, de stedenbouw, de woning. Tegenshot: de raamopening, het zicht, de skyline. “Architectuur is ontroeren.” (L.C.)

Artha – art & heritage books, Gent
www.arthabooks.be
Hardcover
192 pp. | 200 ill.
230 x 305 mm
Nederlands en Engels
ISBN 9789464368086
€ 34