Een wereld zonder auto’s

In het begin van de coronacrisis leek het er even op dat er een einde gekomen was aan de heerschappij van de auto, maar ondertussen zijn de files op onze wegen weer net zolang als tevoren. Dat is niet zo verwonderlijk, als je beseft hoe diep het autovervoer ingebed is in zowel de fysieke, stedenbouwkundige structuur van onze leefwereld als in zijn sociaalpolitieke organisatie. Is een ‘Post-car world’ wel denkbaar? In ‘Post-car world / Futurs de la ville-territoire’ onderzoekt een groep architecten en sociologen hoe die er zou kunnen uitzien aan de hand van een onderzoek van de nevelstad tussen de Zwitserse steden Genève en Lausanne.

Pas recent is een groot deel van de bevolking gaan beseffen dat de auto, en dan vooral de auto’s aangedreven door benzine of diesel, een probleem zijn omwille van hun uitstoot aan schadelijke stoffen en omwille van het beslag dat ze leggen op de ruimte. Maar dat wil niet per se zeggen dat we die auto laten staan of overstappen op het openbaar vervoer. Dat vraagt een drastisch andere mindset. De vraag is dus niet enkel hoe je technisch de omslag naar een autovrije wereld zou kunnen maken, maar vooral ook hoe je een omslag in de geesten kan bewerkstelligen.

In de inleiding van het boek legt Elena Cogato Lanza de werkwijze van het team omstandig uit. Ze maken gebruik van de methode van future studies, die gegevens uit verschillende wetenschappelijke terreinen combineert om mogelijke toekomstscenario’s te verkennen. Ze wijst daarbij op het merkwaardige feit dat veel steden de laatste decennia wel auto’s weren uit de binnenstad, maar dat het beleid het tegelijk onmogelijk acht om dat in het buitengebied te doen. Het boek stelt zich, met de dorpen langs het Lac Léman tussen Genève en Lausanne als voorbeeld, de vraag waarom dat zo is.

Dat onderzoek leverde heel wat gegevens op die niet enkel voor Zwitserland relevant zijn. Het gaat dan onder meer over de manier waarop mensen denken over mobiliteit, wonen en werken. De onderzoekers komen daarbij tot soms paradoxale conclusies en inzichten. Stel je inderdaad maar voor dat we de auto radicaal zouden verbannen. Wat zouden we dan doen met alle infrastructuren -en dat zijn er verbijsterend veel- die plots geen nut meer hebben. Wat met de massale werkloosheid die daaruit zou voortvloeien? Dat leidt tot vele interessante denkoefeningen, die op het terrein ruimtelijk uitgetest worden.

Luca Pattaroni verbindt daar op het einde van het boek een indringende conclusie aan: de auto wegdenken betekent eigenlijk dat we ook het samenleven van mensen op een heel andere manier moeten denken. We moeten daartoe de gestandaardiseerde manieren van leven en werken die ontstonden in de twintigste eeuw vervangen door een veel diverse maatschappelijke organisatie. Ondenkbaar is dat niet, maar er is zeker nog een lange weg te gaan. Te voet of met de fiets dan wel.

‘Post-Car World / Futurs de la ville-territoire’, Elena Cogato Lanza, Farzaneh Bahrami, Simon Berger en Luca Pattaroni (ed.), 224 p, Métis Presses Genève. ISBN: 978-2-94-0563-73-9. Richtprijs: 35 CHf