Constructie voor (gevorderde) dummies

Structures: or why things don’t fall down van James Edward Gordon (1913-1998) verscheen in 1978 en behield sindsdien een cult status onder ontwerpers en ingenieurs. Gordon slaagt er immers als geen ander in om basisinzichten van structureel ontwerp uit te leggen. Hij legt bijvoorbeeld glashelder uit dat structuren maar overeind blijven doordat ze bewegen. Vervorming is een basisvoorwaarde voor het krachtenspel in een structuur. Daar kwam ik in mijn opleiding ook stilaan achter, maar dan helaas niet omdat iemand het zo duidelijk uitlegde.

Zijn brede aandacht voor en verwondering over natuurlijke en culturele fenomenen is daar niet vreemd aan. Hij vraagt zich bijvoorbeeld af hoe een vleermuis ongeschonden door doornstruiken kan vliegen en komt zo uit bij basispremissen van een ontwerp. Gordon leert je inderdaad nadenken over de economie én de esthetiek van een ontwerp dat niet automatisch teruggrijpt naar klassieke, op druk gebaseerde structuren in baksteen en beton. Dat blijft relevant, zeker in tijden dat schermafbeeldingen alles virtueel mogelijk maken, maar niets testen.

Gordon was dan ook niet de eerste de beste. Hij studeerde scheepsarchitectuur aan de universiteit van Glasgow. Tijdens WO II bedacht hij voor de Royal Aircraft Establishment composietmaterialen, houten vliegtuigen, kunststoffen en allerlei nieuwe materialen. Hij ontwierp ook de reddingsboten voor de bommenwerpers. Na de oorlog zette hij bij diverse bedrijven en overheidsinstanties zijn  onderzoek naar nieuwe constructiematerialen verder. Sommige van zijn ontdekkingen worden nog steeds toegepast bij de constructie van vezel-versterkte onderdelen voor vliegtuigen en raketten.

Bij EPFL Press (de uitgeverij van de Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne) verscheen in 2022 een Franse vertaling van het boek, met alle originele tekeningen en illustraties. De vertaling is uitstekend: de subtiliteiten van het betoog bleven behouden zonder als vertaald Engels aan te voelen, voorwaar geen simpele taak. Het is daarmee een klein hebbeding. Voor wie Frans niet machtig is: de originele versie is met enige moeite op het internet te vinden.

Enige minpunt: de uitgever vond het nodig om op de boekomslag te vermelden da het boek een referentiewerk was voor Elon Musk. Geen gelukkige keuze. Ik beeld me in dat ook Laurent Ney of Santiago Calatrava het boek ooit met aandacht lazen. Dat zou, vandaag, passender zijn.

Structures / pourquoi les choses tiennent debout, James Edward Gordon, EPFL Press, Lausanne. ISBN 978-2-88915-450-0. Paperback 416 bladzijden, richtprijs 24,2 €.