Een groot huis

Gepubliceerd op 30.03.2020 | Tekst: Eline Dehullu

Aan de rand van de dorpskern van Lichtervelde staat een groot, roodbakstenen huis. Welkom in het nieuwe jeugdontmoetingscentrum, naar een ontwerp van Raamwerk.

Lichtervelde ligt pal in het midden van de provincie West-Vlaanderen, in het Houtland. Het is een woon- en pendelgemeente, met wat landbouw en nijverheid. Naast het centrum van Lichtervelde zijn er geen woonkernen of gehuchten te bespeuren. Buiten de kern van het dorp vind je niets dan akkers en weiden, veldwegen en vergezichten, kapelletjes en kruislieveheren.

Toch is de tijd hier niet stille blijven staan. Te ver weg van steden als Torhout of Roeselare, laat staan Kortrijk of Brugge, plooit de bevolking terug op het dorp zelf. Het verenigingsleven is hier sterk geworteld en blijft de sociale dorpsdynamiek typeren. Jaarlijks zijn er foren, feesten en kermissen, rommelmarkten, koersen en stoeten. Er is een eigen voetbalclub en volleybalteam, naast meerdere toneelverenigingen, muziekensembles en fanfares, koren en dansgroepen. Je vindt er een zwembad, een spelotheek, een bibliotheek en een authentieke dorpsbioscoop uit de jaren 1920 die nog steeds films vertoont. In 2014 zag een gloednieuw ontmoetingscentrum er het levenslicht, met een heuse theaterzaal, tentoonstellingsruimte en foyer.

Van een dorpsvlucht of leegloop is in Lichtervelde hoegenaamd geen sprake. Hier legt men de bevolking in de watten, en met name onder de jeugd legt het bestuur eieren. Ondanks de reeds ampel aanwezige infrastructuur voor ontspanning en ontmoeting, besliste de gemeente in 2014 om nog een centrum te bouwen, nu specifiek voor jongeren. Ze kocht het terrein van het oude café De Hoepel op de hoek van de Torhoutstraat en de Boomgaardstraat om er een nieuw jeugdontmoetingscentrum te laten verrijzen.

Aan de hand van de selectieprocedure Oproep Winvorm kiest de gemeente in 2016 voor het ontwerp van de jonge architecten van Raamwerk. Zij brengen de verschillende programmaonderdelen – een jeugdhuis, een polyvalente zaal voor diverse activiteiten van jongerenverenigingen, een repetitieruimte en een kantoor voor de plaatselijke jeugdconsulent – niet onder in één groot hoekgebouw, maar in vier aaneengeschakelde, kleinere blokken die aansluiten op twee buitenruimtes.

De architecten hanteren voor het publieke programma van het jeugdontmoetingscentrum de typologie van een private dorpswoning. Het gebouw is opgevat als een huis, met een aaneenschakeling en stapeling van kamers, die onderling verbonden maar ook afsluitbaar zijn, en met de evidente nabijheid van een keuken en een leefruimte. Je komt binnen langs de foyer, een dubbelhoge ontvangsthal met vestiaire, die dienstdoet als buffer en verbindingsruimte. Vandaaruit kun je naar een volgend vertrek: ofwel naar het jeugdhuis met bar en berging (de keuken van het huis), ofwel naar de multifunctionele ruimte, een box-in-a-box met direct daglicht (de living), waar niet alleen voorstellingen en vergaderingen kunnen plaatsvinden, maar waar evengoed studenten graag samen studeren. Het is een huis, maar dan vergroot. En juist die opschaling laat abstractie toe. De grootte van de geschakelde blokken geeft aan dat het niet om een privaat huis kan gaan. En binnen is het wel huiselijk maar niet knus.

Uit budgettaire overweging trok men alles op in keramische snelbouwsteen, die kaal werd gelaten. Maar wie goed kijkt, ziet dat het bakstenenverband met een enorm oog voor detail werd uitgevoerd. De architecten tekenden de plaats van werkelijk elke baksteen. De ontwerpkwaliteit van dit radicale en op het eerste gezicht misschien zelfs banaal ogende project ligt in de detaillering van de baksteen – de protagonist van het ontwerpverhaal.

Elk binnenvertrek is toegankelijk vanuit twee buitenkamers. De ene is een groen tuintje, bereikbaar vanaf een voetwegel, een afgesloten plek met een luifel voor rokers. De andere is een ommuurde koer aan straatzijde. Dit is het terras van het jeugdhuis, een biergarten voor concertjes en barbecues. Het heeft het statuut van een klein semipubliek pleintje dat verscholen ligt achter de ommuring en zo helemaal geclaimd kan worden door de jeugd. De schouw van het openhaardvuur op de koer verhindert bovendien handig de inkijk vanuit het naburige politiekantoor.

De buitenruimtes sluiten aan op het openbare domein, maar kunnen tegelijk toegeëigend worden door de specifieke doelgroep. Dit is het omzichtige spel van Raamwerk. Op een plek tussen het marktplein met kerk en gemeentehuis en de residentiële rand ontwierpen de architecten een groot, volks huis op maat van het dorp.