Wandelen in het groen en blauw

Wie dezer dagen aan de Oude Dokken in Gent wandelt, kan zien dat het recent aangelegde Kapitein Zeppospark een succes is. Hoewel het park origineel bedoeld was als een wijkpark, trekt het inwoners van de hele stad.

De unieke combinatie van het water met zijn specifieke flora en het industriële erfgoed maken van de site de hotspot bij uitstek. De logische padenstructuur, de bij momenten nonchalant overkomende beplanting en de goed gekozen historische relicten geven het geheel een organische indruk. Alsof het park gewoon ontstaan is na het vertrek van de laatste houthandelaars.

Niets is echter minder waar. Het Kapitein Zeppospark dankt zijn succes aan een uitgebreide reeks van voorstudies, een brede expertise en sociaal engagement van de stad Gent.

Het Kapitein Zeppospark ligt in het Houtdok, dat men in 1880 aanlegde voor de overslag van voornamelijk Scandinavisch hout. Midden 20ste eeuw verschoof de haven naar het noorden van Gent en vestigden zich andere industrieën in de Oude Dokken. Maar door de gestage groei van de stad was dat niet langer houdbaar. De terreinen rond de oudste dokken werden stelselmatig vergaard door Stad Gent, met het oog op een nieuw stadsontwikkelingsproject.

In 2005 maakte Office for Metropolitan Architecture (OMA) een masterplan voor de hele site. Dit plan voorzag een hoogteaccent ter hoogte van het Houtdok. Toen het masterplan in een RUP werd omgezet, bleken de burgers echter groene ruimte te missen in het geheel.

Stad Gent kon bij de ontwikkeling van de Oude Dokken niet over één nacht ijs gaan. Onder andere en historisch onderzoek naar het aanwezige erfgoed, biotisch onderzoek naar fauna en flora en surveys met betrekking tot recreatief gebruik moesten licht werpen op de ontwikkeling van het publiek domein in het nieuwe stadsdeel. De Groendienst van Stad Gent gebruikte deze analyses als basis voor het ontwerp.

Het Kapitein Zeppospark plooit zich als een huls rond het Houtdok. Net boven het wateroppervlak bevindt zich de promenade, die aansluit op een wandeling van 5 kilometer rond de dokken. Deze promenade is integraal toegankelijk dankzij een zigzag-helling aan de start van het park. De wandeling loopt langs de historische arcaden.

Deze arcaden werden met zorg voor de specifieke fauna gerestaureerd. De muren zijn namelijk trekpleisters voor mannetjesvarens, muurvarens, maar ook de zeldzamere schubvarens vind je er terug. Voor de veiligheid en duurzaamheid verstevigde men de bogen onderaan met cortenstaal. De historische afdekking in blauwe hardsteen werd gerestaureerd en aangevuld om water- en vorstschade aan de bogen te voorkomen.

Het luxueuze brede pad voert langs relicten van het havenverleden: de oude natuurstenen penanten van de houtloodsen, treinrails en de grote ST1-kraan. Deze kraan zorgt voor het hoogteaccent dat voorzien werd in het masterplan van OMA. Kasseien met open voegen tussen het pad en het water geven het geheel een historisch cachet én zorgen ervoor dat de onoplettende fietser op tijd gewaarschuwd wordt zodat hij niet in het water sukkelt. Ook het parkmeubilair heeft een link met het verleden: grote dukdalven werden gerecupereerd als zitbanken en ook ter hoogte van de speeltuin vatte men de tribune op als gestapelde houten balken.

Op de kop van het dok bevindt zich een strandzone. Deze wordt van het water gescheiden door moerasvegetatie en een doorsteek van de promenade om bezoekers het zwemmen te ontraden. Het water is (voorlopig) niet geschikt om te zwemmen.

Dankzij sterk projectmanagement kon men de binnen de stad aanwezige expertise in een mooi resultaat omzetten. Zo werden de restauratie van de arcaden en historische relicten opgevolgd door de dienst Monumentenzorg en was ook de stadsecoloog nauw betrokken bij de werken. Het resultaat toont dat uit/aanbesteding van ontwerpen geen voorwaarde is voor kwaliteit.

Maar hoe komt het Kapitein Zeppospark eigenlijk aan die naam? Via participatie koos men ervoor om voor de toponiemen in de nieuwe wijk maritieme verwijzingen te gebruiken. Zo verwijzen de Batavia- en Matadi-brug naar belangrijke handelssteden en werden recent de eerste gebouwen geopend aan het Kompasplein. Voor de parken en groenzones koos men voor namen van fictieve zeevaarders. Voor sommigen is Kapitein Zeppos een deel van het collectief geheugen. En de anderen? Die kunnen kennismaken met een replica van diens Amphicar in de speeltuin van het park.