Gestaag groeien

Het Brusselse architectenbureau Ledroit Pierret Polet (LPP) ontwierp in Luik een crèche. De architecten gebruikten de inplanting ervan om de relatie tussen meer private en meer publieke ruimtes voor kinderen te onderzoeken, en beide in elkaar te laten overgaan aan de hand van de architectuur.

Eind mei 2021 werd de crèche met 42 bedjes van de stad Luik, aan Place Sainte-Walburge, ingehuldigd. Vanaf de parking merk ik hoe de architect, samen met algemeen aannemer Batitec en bouwheer Stad Luik, het gebouw binnen oplevert. Het raakt me ergens wel: in enkele uren tijd sluit men een proces van vijf jaar af, waarin zoveel actoren hebben samengewerkt en heel wat stenen hebben verlegd.

Anne Ledroit, Vincent Pierret en Cédric Polet zijn erg begaan met de stedelijke context waar ze hun projecten inpassen. Ook voor de crèche begonnen ze met een beschrijving van de plek, om dan dieper in te gaan op enkele aanknopingspunten. Het perceel ligt op een hoek, daar waar de Rue Sainte-Walburge onderbroken wordt en in een gelijknamig plein overgaat. De architecten vonden dit duale aspect van het perceel belangrijk en gebruikten het bij de invulling van het programma: ze hielden rekening met zowel de schaal van de straat als met de schaal van het plein. Op de hoek van het gebouw voorzien ze het meer intieme, huiselijke deel van een crèche, maar dat tegelijk ook haar publieke karakter waarmaakt. Het is juist die aandacht voor de stedelijke context en de manier waarop het programma hierop inhaakt, die de wedstrijdjury overtuigde. En het is volgens deze logica dat het hele project verder werd ontwikkeld.

De crèche tracht zich te integreren in de omgeving door aan te sluiten op de naburige gebouwen en door de dualiteit van het hoekperceel uit te spelen. De gevel aan straatkant is op schaal van de wijk: de gordijngevel weerspiegelt de buren en toont het interieur van het gebouw. De dikte van de glazen wand en de verticale circulatie- en kleedruimtes erachter werken als een zachte overgang tussen het voetpad en de binnenruimtes waar de kinderen spelen. De gevel aan het plein neemt dan weer een publiek karakter aan door verschillende elementen.

Op de hoek contrasteert een nagenoeg blinde gevel met de omliggende woningen. Aan de kant van het plein springt het gebouw in, niet alleen om op het achterliggende pand aan te sluiten, maar ook om plaats te maken voor een binnenkoer en de hoofdingang. Hier is ook de noodtrap gelegen, die zo is ontworpen dat er aan elke verdieping een ruim terras ontstaat. Op de hoek, het snijpunt van de twee benaderingen over publiek en privaat, situeren de architecten het onthaal en het kantoor van de directie. Deze plek richt zich immers zowel op de binnenkoer aan het plein als op de trappen aan straatkant, om zo het overzicht te kunnen bewaren.

Ledroit Pierret Polet heeft een typologie ontwikkeld zodat de drie leeftijdsgroepen over drie niveaus verdeeld kunnen worden: de grootsten krijgen de begane grond met een rechtstreekse toegang tot de binnenkoer, op de eerste verdieping met terras zitten de iets jongere kinderen en op de tweede verdieping de allerkleinsten, eveneens met een terras. Het interieur is met grote precisie ontworpen, tot in de kleinste details: het schrijnwerk op maat is perfect afgestemd op de dagelijkse verzorging van de kinderen, en er hangen bijvoorbeeld ook geen naambordjes maar symbolen op de individuele kastjes van de kinderen, wat meer duurzaam en pedagogisch is. Er is over alles nagedacht.

Afgezien van het verschil tussen de twee buitengevels, hebben ze ook duidelijk iets gemeenschappelijks. Zo werkt een trappartij telkens als ‘filter’, die afstand schept tussen de crèche en de publieke ruimte. Ook in andere projecten plaatste Ledroit Pierret Polet een trap aan de gevel, zoals in het Centre Bruxellois d’Action Interculturelle in Brussel (2014), waar zoals hier de vluchttrap aanleiding was om buitenruimte te creëren. Maar die ontwerpbeslissing gaat ook terug op een strekking in de architectuur waarbij de technieken en de functionaliteit van het gebouw naar de gevel worden verwezen, buiten het gebouw om.

In de crèche Sainte-Walburge geven de circulatie, de kleedruimtes en vestiaires, de vluchttrap en de regenafvoeren die in de structuur van de trap zijn verwerkt, vorm aan de gevel, waardoor het gebouw zijn publieke functie gestaag laat zien. Bovendien beklemtonen de architecten de bewegingen in de publieke plekken van het gebouw, door bijvoorbeeld een trap te ontwerpen die bijzonder resoneert wanneer je van de ene naar de andere verdieping gaat. Daarvoor moesten ze zelfs afwijken van de akoestische normering. Door geen galmwerende bekleding te gebruiken, blijven de eigenlijke opvangruimtes verbonden met de rest van het gebouw. Alle functionaliteit en de bijbehorende nadelen werden ostentatief overdreven en verbannen naar de gevel, om het interieur te vrijwaren en alles aan het eigenlijke programma van een crèche te kunnen wijden, om zoveel mogelijk oppervlakte te bewaren voor een binnenkoer, en om de relatie met de publieke ruimte te filteren.

[…]