Esthetiek van contrasten

In de bocht van de Schelde staat op de linkeroever, vlak bij het centrum van Antwerpen, de modernistische Riverside Tower. Hij staat pal tussen zijn twee concurrenten, de Panorama Tower en de Habitim Tower, en telt maar liefst twintig verdiepingen. Hij werd in de jaren 1970 ontworpen in een resoluut brutalistische stijl door Léon Stynen en zijn leerling Paul De Meyer, die beiden sterk beïnvloed waren door Le Corbusier. Dit bijzondere project betreft de renovatie van een van de appartementen van dit gebouw door Studio Okami, waarbij de typische betonstructuur de hoofdrol speelt.

De flat is een duplex van 230 m² gespreid over verdieping 13 en 14, met een adembenemend uitzicht over Antwerpen, de Schelde en het nabijgelegen bos. Aangezien de toren past in de naoorlogse brutalistische beweging, ligt het voor de hand dat de architecten van Studio Okami bij deze renovatie de eerlijkheid van de constructie tot het uiterste doordreven, door al wat overbodig is te verwijderen en zich te concentreren op de structuur. Door de ruimte vrij te maken van alle secundaire wanden en afwerkingslagen te verwijderen, ontstond er een nieuw, neutraal oppervlak, klaar om de schilderijen van de eigenaar-verzamelaar tegen uit te stallen.

De interventies willen de authenticiteit van het oorspronkelijke project bewaren. Het ruwe beton is gezandstraald, de enkele bakstenen muren zijn gecementeerd waarbij kleine steentjes werden toegevoegd aan de cementlaag. De nieuwe oppervlakken contrasteren met deze ruwe afwerking: de vloer is bekleed met een gladde perzikkleurige hars, terwijl de wenteltrap is gepoedercoat in een pastelblauw. De reeks discordante elementen wordt voortgezet met het zorgvuldig afgewerkte meubilair dat een contrast vormt met het ruwe van de omgeving. Het aluminium kookeiland lijkt deel uit te maken van de kunstcollectie van de eigenaars. Alles werd op maat gemaakt. De omvang van de lift bepaalde de maximale grootte van het kookeiland en zorgde er bovendien voor dat de trap ter plaatse moest worden gelast en geschilderd. Het was kortom een renovatie die veel expertise vereiste.

De meer afgebakende en opgedeelde eerste verdieping, is intiemer. Bureau, slaapkamer en badkamers zijn als blokken gerangschikt. In de badkamer staat dezelfde perzikkleur van de vloer op de muren, terwijl de betonnen balken onder de dubbele douche en het bad de blik trekken. De eerste verdieping biedt zicht door de boven elkaar geplaatste aluminium ramen. Ze zijn zo horizontaal mogelijk ontworpen en pivoteren verticaal op hun middenas. De dubbele ramenrij benadrukt de dubbele hoogte van de duplex, die al werd versterkt door de destijds gekozen vrije hoogte van 2m76, in plaats van de in die tijd gangbare 2m60.

Dit project illustreert de nieuwe esthetiek van contrasten. Ruw en glad, bouwval en habitat komen samen. De technieken in opbouw versterken deze esthetiek waarbij alles zichtbaar blijft. Deze renovatie toont respect voor modern erfgoed dat lange tijd werd verwaarloosd en moedigt een nieuwe houding aan ten opzichte van het bestaande. Riverside Tower is ook het onderwerp van een recent boek van architect Marc Dubois, gepubliceerd in december 2022 bij uitgeverij artha.