Een magazijn dat er mag zijn

Geklemd tussen het Rabot, Wondelgem en het Tolhuisdok liggen de Wondelgemse Meersen. Dit moerassig gebied vlak bij de Gentse haven bleef tot enkele jaren geleden veelal onaangeraakt. Bij de opmaak van een Ruimtelijk Uitvoeringsplan in 2012, zag het stadsbestuur er een uitgelezen plek in voor zachte industrie. Lokale ondernemingen zouden kunnen profiteren van grote percelen op een steenworp van de binnenstad. Door bereikbaarheid en oppervlakte voorop te stellen, bleven die voorschriften op architecturaal vlak echter weinig ambitieus en stuurden ze aan op een landschap van hyperfunctionele maar generische structuren. Bij Burö Juliane Greb hielden ze daar hun eigen opvattingen op na. Hun frisse opslagplaats slash koffiebranderij is een oefening in het zoeken naar de speelruimte die een technische opdracht toelaat.

Juliane Greb studeerde in 2011 af aan de RWTH in Aken. In datzelfde jaar wijdde het Zwitserse tijdschrift werk, bauen + wohnen een editie aan de Gentse architectuurscene, waarin de stad geportretteerd werd als een vruchtbare voedingsbodem voor opkomend architectuurtalent. Het nummer lokte Greb naar België, die vier jaar lang bij De Vylder Vinck Taillieu aan de slag ging, alvorens twee jaar bij het Antwerpse Osar te werken. Haar deelname aan een wedstrijd voor 27 appartementen in München zou de start inluiden van Grebs eigen bureau. ‘San Riemo’ werd getekend in samenwerking met Anne Femmer, Florian Summa en Petter Krag, en won in 2022 de jaarlijkse architectuurprijs van het Deutsche Architekturmuseum (DAM). In 2017 vervoegde Krag voltijds het piepjonge bureau, dat zowel in Duitsland als België gevestigd is.

Om het project in de Wondelgemse Meersen te begrijpen, zijn echter ook de opdrachtgevers van belang. De twee bevriende ondernemers zijn de zaakvoerders van respectievelijk een koffiebar en -branderij in het stadscentrum, en een bedrijf in bouwmaterialen voor tuinhuizen en bijbouw. Hun gedeelde opdrachtgeverschap brengt een mix van programma’s samen.

Terwijl de bouwmaterialen een grote opslagruimte vereisen, heeft de koffiebranderij genoeg aan een kleinere, maar hoge ruimte. Bovendien was er vraag naar kwalitatieve ruimtes waar de zaakvoerders en werknemers van beide ondernemingen elkaar tussen het werken door ongedwongen konden treffen. Het leidde tot een simpele vormgeving: uit een vierkant plan werd een driehoekige binnentuin gesneden, die de verschillende deelfuncties zowel verbindt als structureert. Eén zijde grenst aan het grote, rechthoekige magazijn voor materiaalopslag; een tweede aan de koffiebranderij die is opgesteld in de vide van een driehoekige ruimte met mezzanine en metalen spiltrap; de laatste zijde markeert een gedeelde opslagruimte. Van buitenaf is de samenkomst van functies goed leesbaar in de drie volumes, elk voorzien van een eigen ingang. De tuin is direct bereikbaar via een in de gevel uitgesneden driehoekige opening, die tevens de hoofdingang van het gebouw vormt.

In wat een veelal technische opdracht lijkt, budgettair beperkt en weinig uitnodigend tot experiment in ruimtelijkheid of materiaalgebruik, weet het ontwerp van Büro Juliane Greb met enkele bijzonder simpele ingrepen toch een interessant en communicatief gebouw te tekenen. De maatvoering in gevelen planopbouw wordt dan wel goeddeels bepaald door standaardafmetingen en dito detaillering, Greb toont hoe dat maatsysteem ook bepalend kan zijn voor het inbrengen van variatie en uitzondering. Zo krijgt de voorgevel centraal een verhoging die aan een toren doet denken, en worden in het grid van het plan diagonalen uitgesneden. Het kleurgebruik is een andere makkelijke manier om de rigide standaardelementen uit te dagen. Enkele goedgekozen tinten complementeren op een speelse manier met het grijze gevelbeton. De garagepoorten aan weerszijden van de driehoekige ingang zijn enerzijds zwart-wit gestreept en anderzijds felroze, een kleur die ook terugkomt in de houten raamkozijnen. De deuren naar de binnentuin en naar het groene plat dak zijn dan weer knalgeel. Binnenin komt eenzelfde dialectiek terug tussen de metaalstructuur en de plafondbeplating. De donkerblauwe kleur voor de materialenhal en de combinatie van dieproze profielen en witte trap en balustrade in de rest van het gebouw, tonen eveneens dat hier twee entiteiten naast elkaar bestaan. Ten slotte markeren tl-buislampen op de muren de inen uitgangen, en zijn ze op plafonds rondgestrooid in een onbevangen vormelijk spel.

Architect Büro Juliane Greb
Website julianegreb.com
Project name VDK&Cube4 factory
Location Ghent

Programme Koffiebranderij en schrijnwerkerij
Procedure Direct commission
Client Koffiebranderij Vandekerckhove Cube4

Structural engineering Morti
Building physics Mijn EPB
Sustainability Emaze
Lead contractor Morti

Completion December 2022
Total floor area 1,033 m2
Budget € 615,000 (excl. VAT and fees)