Een huizenhoge wintertuin
Stadt architecten, Fontaine, Brussel

Het industrieel verleden van Brussel blijft een sterke invloed hebben op het stedelijk weefsel van de stad. Tegelijkertijd zijn net die voormalige fabrieken en ateliers, maar ook hun binnengebieden, moeilijk uit te breiden. De stad voert nu al geruime tijd een beleid om de binnengebieden te vergroenen. Daarbij krijgt het industrieel erfgoed niet steeds een nieuwe of aangepaste bestemming en moet zijn plek vinden binnen het huidige, kader van regelgeving en vereisten. Het project Fontaine van Stadt Architecten vertrekt vanuit deze optiek en werkt met een bestaand verlaten gebouw, een voormalig atelier, dat wordt omgevormd tot woningen.
Het perceel omvat een gebouw aan de straatkant, omgebouwd tot drie kleine wooneenheden, een voormalige schrijnwerkerij die wordt verbouwd tot een ruimere woning en een polyvalente werkplaats op de zolderverdieping. Door deze herinrichting van de site slagen de architecten erin een groene ruimte van meer dan 2.000 m2 vrij te maken, na de afbraak van enkele bestaande bijgebouwen.
In de voormalige schrijnwerkerij zijn de twee nieuwe programma’s samengebracht in een apart volume. De toekomstige bewoners genieten van het nodige comfort door de woning thermisch te isoleren, terwijl de industriële uitstraling van de bestaande gevel wordt behouden. De toevoeging van een tussenruimte, een wintertuin over de volledige hoogte, tussen het nieuwe volume met de glazen gevel en de oude bakstenen gevel van de werkplaats, biedt meerwaarde qua ruimtelijkheid en comfort.
De ‘extra ruimte’ doet denken aan de architectuur van Lacaton et Vassal. Zij maken regelmatig gebruik van wintertuinen, die ze toevoegen aan de gevels van grote bestaande gebouwen om ze op te waarderen zonder te slopen. In het project van stadt architecten, dat een heel andere schaal heeft, blijft de bestaande gevel echter op de voorgrond. De glazen gevel wordt toegevoegd achter de bestaande gevel, met voldoende afstand zodat een nieuw gebruik mogelijk wordt. Een hoog raam doorbreekt de oorspronkelijke gevel en verlicht de nieuwe tussenruimte. De plaatsing ervan binnen de contouren van een traditionele woning met zadeldak geeft het volume de aanblik van een bijgebouw en werkt als een trompe-l’oeil. Alleen de regenafvoer die langs de volledige gevel van het gebouw loopt, doorbreekt het vals perspectief en laat zien dat deze twee vlakken één geheel vormen. De bakstenen vloerbedekking van de wintertuin loopt door tot buiten en creëert een naadloze overgang tussen binnen en buiten.
De houten structuur, die prominent aanwezig is in de wintertuin, wordt doorgetrokken in de woningen met een gladdere afwerking die contrasteert met de zichtbare baksteen. Met een glazen doos in een bakstenen doos toont stadt architecten hoe we kunnen omgaan met industrieel erfgoed in een stedelijke omgeving. Zij werken op thema’s zoals de tussenruimte of de drempel, architectonische elementen die fascineren omdat ze de grens vormen tussen binnen en buiten. Dit project toont een nieuwe manier van omgaan met de tegenstelling tussen nieuw en oud.