Drie paviljoenen

Met de hulp van de Cellule Architecture van de Federatie Wallonië-Brussel kon vzw Stations Plein Air Madeleine Melot in Namen een wedstrijd organiseren voor de verbouwing van hun hoofdgebouw. Onder leiding van Générale-Elmēs wordt het L-vormig gebouw uit de jaren 1970 omgebouwd tot drie paviljoenen die beantwoorden aan wat deze kinderhulpvereniging nodig heeft en die tegelijk een knipoog zijn naar haar verleden.

De geschiedenis van Stations Plein Air Madeleine Melot (SDPA) gaat terug tot de jaren 1930, toen de oprichtster actief werd in de volkswijken van Namen. De vzw biedt mensen vormen van bijstand en ondersteuning die door de jaren heen zijn blijven evolueren. Zo richt de vereniging zich vandaag op de schoolse, sociale en familiale integratie van kinderen met uiteenlopende moeilijkheden, maar ook op de begeleiding van volwassenen met een handicap, en biedt een multidisciplinaire aanpak op maat. Het ontbreken van een specifieke structuur voor kinderen met autismespectrumstoornissen deed de vereniging dromen van de oprichting van een CRF (centrum voor functionele revalidatie). Dit was de start van een architectuurtraject.

Een nieuwe afdeling onderbrengen in de huidige lokalen was onmogelijk. Het gebouw uit de jaren 1970, waarin de administratie en de SAS’J (Service d’Accueil Spécialisé pour Jeunes, voor kinderen van 1 tot 14 jaar) zijn ondergebracht, vertoont al enige tijd ernstige beperkingen. Thermisch is het gebouw rampzalig, er gaat veel ruimte verloren (100 m² onbenutte keuken in de kelder), er is een gebrek aan opslagruimte en het is slecht ingedeeld. Een serieuze renovatie drong zich dus op. “Als we dit project voor een nieuw CRF wilden uitvoeren, moesten we het bezien in de context van onze algemene activiteiten”, legt Martine Poelvoorde, administratief directeur, uit. “We wilden daarom een infrastructuur aanbieden die geschikt is voor alle kinderen, die van de SAS’J en die van het CRF.” Het team van SDPA besefte vanuit zijn therapeutische expertise dat deze ambitie erg complex was. “Voor kinderen met autisme kunnen details als de kleur van een vloer of het feit dat ze een trap moeten nemen, echt een probleem vormen. We wilden een innovatieve architectuur waarin rekening kon worden gehouden met dergelijke parameters”, voegt Martine Poelvoorde toe.

De eerste contacten werden gelegd met Central, het architectenbureau achter ACTE, het onderzoekscentrum voor autistische stoornissen aan de ULB. “We legden een deel van het parcours samen af. Zo konden we ons denkproces aanscherpen en de renovatie evalueren.” Een overheidsopdracht was echter noodzakelijk. “Een structuur als de onze heeft weinig administratieve middelen en mist de knowhow om een dergelijke aanbesteding op poten te zetten. We hebben gespecialiseerde kennis, maar we zijn geen architecten.” Bijgevolg kwamen ze uit bij het officiële portaal van de Federatie Wallonië-Brussel. “We stelden ons voor en legden ons project uit.” De Cellule Architecture van de FW-B besloot de vereniging te begeleiden. “We moesten elkaar leren kennen. Wij waren gefocust op onze visie op zorg en zij hielpen ons om open te staan voor iets vernieuwends. Met hun hulp konden wij het lastenboek opstellen, een jury samenstellen en de administratieve en juridische aspecten regelen. Dat was ons alleen nooit gelukt.”

Eenentwintig bureaus gingen in op de aanbesteding en stuurden ons hun intentieverklaring en portfolio. “De keuze van de jury werd gestuurd door de affiniteit met ons project: een inzicht in handicaps, in de non-profitsector en de interactie tussen al deze zaken was belangrijk”, legt Martine Poelvoorde uit. In februari 2022 werden drie kandidaturen weerhouden voor de volgende fase: die van de bureaus Label en Atelier 4D, en van het tijdelijk samenwerkingsverband Générale-Elmēs. Daarna volgde een vergadering met de architecten die slechts enkele uren duurde. “Ook hier was de rol van de Cellule Architecture erg belangrijk, want zij hadden ons aangespoord zeer nauwkeurig te zijn in het lastenboek. Elke functie, elke behoefte moest worden gedetailleerd, ook in termen van oppervlakte. Dat was heel lastig, maar tijdens de vergaderingen werd geen enkele vraag gesteld over het lastenboek en konden de architecten ons vooral uitvragen over onze activiteiten. Na afloop van het bezoek konden we hen een nauwkeurige lijst geven van de behoeften van de kinderen. Het was voor ons ook een gelegenheid om te polsen naar de creatieve interventies van de architecten.”

[…]