De idylle van het wetland
Atelier Paysage, Wetland, Chevetogne
A+302 Tackling Water at the Source
Je kan het volledige artikel lezen in het nummer A+302 Tackling Water at the Source. Bestel hier een exemplaar of neem een jaarabonnement op A+ en mis geen enkel nummer!
In de 19de en 20ste eeuw probeerde de mens het water te temmen door beken en rivieren in te dammen en gronden droog te leggen. Dat diende niet alleen de landbouw, maar ook het toerisme. Waterkanten en wetlands, ooit verraderlijke plekken, werden gegeerde vakantiebestemmingen. Maar voor de natuur zelf was het een ramp. Bovendien liet water zich moeilijk temmen: al verdroogde en verdorde de bodem, overstromingen kwamen steeds vaker voor door te nauwe rivierbeddingen. In Chevetogne toont Atelier Paysage hoe je een natuurlijk wetland kunt herstellen én toegankelijk kunt houden voor natuurliefhebbers en toeristen.
In 1969 kocht de Provincie Namen het 453 ha grote domein rond het kasteel in Chevetogne dat Hendrik Beyaert net 100 jaar eerder ontwierp voor baron Jacques de Wykerslooth de Rooyesteyn. De Provincie herbestemde het domein als zone voor sociaal toerisme. Daar hoorde een caravancamping langs de oevers van de Molignat-beek bij. Die stroomt van oost naar west richting de vijvers van Chevetogne. Net voor ze daarin uitmondt vloeit ze samen met de Mivau-beek, die vanuit het noorden aanvloeit.
Tot in de jaren 1970 was de beekvallei een wetland, een open plek met diverse flora en fauna in een dicht bebost gebied. Het was een ‘ecotoon’, een nieuw woord voor de natuurlijke zone tussen ecosystemen met verschillende kenmerken. Een land- schap van beken en drassige gronden is een schoolvoorbeeld van een ‘ecotoon’: naargelang van de seizoenen breidt de loop van het water zich uit of krimpt ze weer in. Die wisselende condities creëren een uniek ecosysteem.
De camping vernielde dat ecosysteem. Ze telde wel 400 loten, en dus een heel dicht stelsel van verharde wegen om ze bereikbaar te maken. Om de bruikbare grond te maximaliseren werd de Molignat door betonnen oeverwanden ingesnoerd. De aansluiting op de vijvers werd al even hardhandig ingekokerd. Er kwam een verbindingsweg overheen die ten zuidwesten van de camping boven de beekvallei passeerde. Ze daalde hier plaatselijk tot vlak boven het water en steeg dan weer om de oevers van de vijvers in westelijke richting te volgen.
De ingedamde Molignat nam echter geregeld wraak door onverwacht en snel buiten haar oevers te treden en daarbij veel schade aan te richten. De Provincie besefte dat een nieuwe aanpak vereist was. Onder leiding van landschapsontwerper Benoît Fondu ontstond een masterplan om de oorspronkelijke staat van het terrein te herstellen zonder de recreatieve functie te schrappen.
Atelier Paysage gaf aan dat masterplan concreet vorm. De eerste fase van de werken werd afgerond in 2021, de tweede loopt nog. Het resultaat is behoorlijk spectaculair. Om te beginnen werd het terrein van de camping drastisch gereduceerd: ze werd teruggedrongen tot de ruimte rechts van de blokhut aan de ingang van het terrein. Links ervan werd het terrein over een lengte van zowat 2 km grondig omgewoeld. De bestaande wegenis tussen de caravans liet men verwijderen, net als de betonnen beekoevers. De bedding van de beek werd vervolgens verbreed en verlaagd. Erlangs werden extra diepe plassen uitgegraven. Kleine waterstroompjes uit het bos brengen er vijvers met nagenoeg stilstaand water tot stand.
Om het wetland te herstellen werd niet alleen de beekbedding verbreed. Het water van de beken loopt, net als voorheen, niet ongehinderd naar de vijvers stroomafwaarts. Een van de meest spectaculaire ingrepen in het project belet dat. De ontwerpers sloopten het wegdek en alle kokers op de plek waar de weg ten zuiden van de vallei de vijvers kruist. Ze groeven de bodem uit en plaatsen er een kamvormige constructie van betonstroken in, dwars op de richting van de weg, maar evenwijdig met de loop van het water. Die betonstroken liggen zo’n 30 cm uit elkaar.
(…)
Architect Atelier Paysage
Website atelierpaysage.be
Project name Wetlands – Chevetogne
Location Chevetogne
Programme The project involves restoring the countryside to a semi-natural landscape made up of wetlands.
Procedure Open call competition
Client Province of Namur
Execution architect Technical department of the province of Namur and management of the parc
Structural engineering Arcadis
Completion June 2021
Total floor area 40,000 m2
Budget € 1,350,000 (excl. VAT and fees)
Product/Supplier Eecocur (landscape and hydraulic works)
Lees ook
