Social Distancing Housing

22 maart 2020. Geen eigen terras of tuin. Ik trap naar beneden. De lift laat ik links. Met mijn linkerhand open ik de deuren naar sas en straat. Het dringt tot me door. Na deze coronacrisis wordt ‘verdichting’ verdacht. Niet-pandemie-proof! Columns die crisis aangrijpen om collectief wonen te verketteren. Hoe gaan we dit counteren?

Buiten – handen in de jas, niet aan het gezicht – overvalt me dan plots mijn bestemming: Kapelleveld! De tuinwijk als antwoord op de vervuilde, onhygiënische stad. Wat gisteren nog romantisch modernisme was, is vandaag verbazingwekkend actueel. Huib Hoste, Antoine Pompe, Louis Van der Swaelmen: die gasten hadden net een wereldoorlog én de Spaanse griep achter de rug. Tijd of geld was er niet om teveel te ‘verschonen’. Composities gedreven door ratio en economie. Wel licht, magnolia’s, Japanse kerselaars en kleurentheorieën als abstracte poëzie. Collectief gebouwde kleinburgerlijkheid. Huisje, tuintje, voordeurtje. Een paradijs voor bewoner en bewandelaar!

Weer thuisgekomen, blader ik door “Los Angeles Modernism Revisited. Houses by Neutra, Schindler, Ain, and Contemporaries” (Park Books, 2019). Een boek vol suburbane sprawl waarin de versnipperde villa’s apologetisch van inleiding zijn voorzien. Los Angeles en ‘collectief’. Ze worden niet vaak met elkaar geassocieerd. De uitzonderingen zijn dan ook niet de minste. Zoals de Strathmore Apartments van Richard Neutra. Of nog beter, de Courtyard Apartments van Craig Ellwood. Deze vier patiowoningen werden in 1953 gebouwd op de ruimte en voor de prijs van één villa. Verdichting op vrij initiatief, met gemeenschappelijke muren en nabije buren. En toch heeft elke woning een individuele ingang die meteen ook buitenruimte is. Eigen deur, eigen tuin. Het kan zelfs samen.

De COVID-19-crisis maakt plots duidelijk waar de ontwerpdisciplines het verschil maken. Nu het individuele, sociale en hun onderlinge samenhang levensnoodzakelijk zijn, hebben we weer nood aan case studies om vooruit te blikken. Met de ervaring van de bewoners zelf als munitie.